Bekendste gedicht uit mijn laatst verschenen bundel Zeestenen, waarvan alleen de eerste en laatste strofe hieronder worden weergegeven. Het vers is in het Japans en het Engels vertaald.
Luister naar Omstandigheden, voorgelezen door Mischa.
Dit gedicht heb ik onder andere voorgelezen in het NIOD en, op 15 augustus 2001, op de herdenking van de capitulatie van Japan, bij het Indisch Monument in den Haag, hetgeen in alle televisie-journaals werd uitgezonden.
Aan de bundel Zeestenen, waarin dit gedicht, werd door mijn collega-dichters die tevens recenseren geen ruimte gegund; de dichters in mijn vriendenkring vonden hem goed en mooi maar daar zijn het vrienden voor. Leo Vroman, in een brief van 2 oktober 2001: “Dat vind ik een heel bijzondere bundel! Het kan niet zuiverder, voller, aandoenlijk eerlijker.” Dat zou hij niet schrijven als hij het niet meende: zo’n goede vriend is het wel.
Omstandigheden
door omstandigheden
laat ik zo die oorlog maar noemen –
te vroeg opgetild uit de tuin
van mijn kindertijd
misschien niet zo’n fraaie tuin
maar een tuin die ik kende
geheime plekken kon ik de mijne noemen
zelf had ik er bloemen gezaaid
en nu moest ik weg
we mochten meenemen wat we
dragen konden
mijn rugzak was klein
(…)
door omstandigheden
laat ik zo die oorlog maar noemen –
werd ik genoodzaakt een tuin mee te dragen
een kleine tuin
misschien niet zo’n fraaie
maar vol van geheime plekken
die ik als enige ken
een tuin waar ik de baas ben
en kind gebleven tegelijk
waar ik buig voor mezelf
en voorovergebogen
mijn bloemen zie staan en geniet